Eleştirel Jeopolitik Çerçevesinde 1971-2006 Yıllarında Bangladeş’in Dış Politika Çalışmalarının Analizi

Özet

1980’lı yıllarında ‘klasik jeopolitik teorisi’ni eleştirerek uluslararası ilişkiler analizinde yeni bir yaklaşım olarak (olan) ‘eleştirel jeopolitik’ kavramı ortaya çıkmıştır. Devletin farklı birim ve kuruluşlarının dış politika çalışmalarına odaklanarak bir ülkenin uluslararası alanındaki konumunu araştıran bu kavram daha sonra ‘jeopolitik’ çalışmalarında çok ilgi toplamıştır. Bu çalışmada, Bangladeş’in kuruluşundan 2006 yılına kadar dış politika çalışmaları ‘eleştirel jeopolitik’ açısından analiz edilmiş ve uluslararası ve bölgesel kuruluşlarda oynadığı roller değerlendirilmiştir. Çalışmada, soğuk savaşı döneminde ABD ve Çin’in müttefiki olan ve Güney Asya’nın en büyük Müslüman ülkesi olan Pakistan’a karşı savaşının ardından bağımsızlığını kazanan Bangladeş’in ilk yıllarındaki dış politika çalışmalarının çok başarılı olduğu görülmüştür. Özellikle uluslararası kuruluşların çok kısa bir süre içinde üyeliğinin kazanılması, Pakistan, Çin ve ABD ve Müslüman ülkelerle çok hızlı bir şekilde ikili ilişkilerin geliştirmesi ve bölgesel iş birliği çalışmaları fikrini ortaya koyması ve dünya barışının korunması çalışmalarını teşvik etmesi Bangladeş’in jeopolitik konumunu güçlendirmesini kolaylaştırmıştır. Uluslararası alandaki aktif rolü dolaysıyla Bangladeş`in kendi ekonomik çıkarlarını da elde ettiği görülmüştür.