Ekonomik Organizasyon modeli olarak Anadolu İmece Modeli: Asya Modelleri İle Karşılaştırmalı Bir Analiz

Özet

Günümüzde sınıfsal halk hareketleri ile kolektif hareketler terminolojik olarak birbiri ile karıştırılmaktadır. Kolektif  modellemelerin işçi sınıfı hareketleri ile ortaya çıkması daha çok Avrupa’da meydana geldiğinden özel mülkiyet ve sermaye düşmanı olarak, özel mülkiyete karşı olarak görülmektedir. Karl Marks’ın sosyalizm ile ilgili öğretileri Rusya’da Bolşevik ihtilal inde yanlış olarak uygulanmış ve tek parti diktatoryası halka zorla benimsetilmeye çalışılmıştır. Evrim teorisi ile beslenen bu düşünce sosyal darwinizm ile insanlığa kan ve göz yaşı getirmiştir.

Aslında karma ekonomik modellemeler İslam coğrafyasında ortaya çıkmıştır. Karmati hareketi  başlangıcında eşitliği ve adaleti ortak yaşamı amaçlarken daha sonra bu amacından uzaklaşmıştır. Fakat Orta Asya’da bozkırın çetin şartlarında beraber var olma mücadelesi veren Türk ve Turan uygarlıklarının ortak organizasyon modellemesi olan imece kültürü günümüze kadar Anadolu’muzda tüm bölgelerde köylülerin ortak yaşam paydası olarak karşımıza çıkmıştır. Anadolu’muzun tüm bölgelerinde misafirperverlik, imece, ortak ürün hasadı, barış ve kardeşlik ruhu ülkemizin en temel harcıdır. Binlerce yıldır birbiri ile kardeşlik yemini ile bağlı toplum, bu imece modelini, tarım organizasyonlarına ve üretim birimlerine yansıtamamasından dolayı ülkemiz sosyal, kültürel ve ekonomik sorunlarla karşı karşıya gelmiştir.

İkinci dünya savaşından sonra Marshall  yardımları ve makineleşmiş tarımın yanlış anlaşılması imece kültürünün zayıflamasına ve aynı zamanda da kolektif bilincin zayıflamasına neden olmuştur. Bunda köy enstitülerinin kapatılması ile milli bilincin zayıflamasında, kapitalist ve liberal düşüncelerin egemen olmasının büyük rolü olmuştur.

İmece kooperatif kültürü Anadolu’muzda var olan  barış ve kardeşlik ruhunun en güzel örneği olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu ruh bizi yüzyıllardır bir arada tutan en önemli değerler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Ülkemiz kurtuluş savasından zaferle çıktıktan sonra, yerli üretime ve milli eğitime önem vererek karma ekonomi tabanlı devletçilik modelini uygulamıştır. Bu süreçte ülkemiz karma ekonomi ve devletçilik modelini başarı ile uygulamıştır. Ancak ikinci dünya yıllarından sonra devletçi ve karma ekonomik modelden vazgeçilip yerine liberal ve planlı ekonomiye geçişte ciddi hatalar yapılmıştır.

Türk eğitim sisteminin fulbright anlaşması ile Batı eğitim modeline adapte edilmesi ise Köy enstitülerinin kapatılmasına ve imece kooperatif modelinden vazgeçilmesine neden olarak,  ciddi sorunları beraberinde getirmiştir.

Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da toprakların adil dağıtılması ve miras kanunundaki bölünmeler nedeni ile kırsaldan kente göç  hızlanmış, bu nedenle suç ve mafya örgütlerinde artış ve gettolaşma kültürü şehirlerde egemen olmuştur.

Çalışmamızda Asya kalkınma modelleri ve dünyada uygulanan kolektif modellemeler, kooperatif ve tarımsal işletmelerde, Türk ve İslam kültürünün güzel bir örneği olan imece kooperatif modelinin uygulanabilirliği aranacaktır. Asya kolektif modellerinin başarısız olma nedenleri ve çözüm arayışları, imece kooperatif modeli ile karşılaştırılacaktır.