Türkiye’de Yaşlı Bağımlı Nüfus, Sağlık Harcamaları ve İç Borç İlişkisi


Özet Görüntüleme: 17 / PDF İndirme: 8

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.14506494

Anahtar Kelimeler:

Yaşlı Bağımlı Nüfus- Sağlık Harcamaları- İç Borç- ARDL

Özet

Yaşlı nüfus özellikle Covid-19 salgınıyla birlikte tüm dünya gündeminde daha da fazla yer edinmeye başlamıştır. Yaşlı nüfusun artması üretken nüfusun azalması ülke ekonomileri için endişe kaynağı olmuştur. Çünkü yaşlı nüfusun artması sağlık ve sosyal güvenlik açıdan bir yük teşkil etmesi önemli bir sorundur.  Bu sorunun Türkiye’ye bakan veçhesi de merak edilen bir konudur. Çünkü Türkiye’de bu konuda dünya ekonomileriyle benzer bir durum yaşanmaktadır. Bu çalışmada, 2000-2023 dönemine ait Türkiye ekonomisi için yaşlı bağımlı nüfus ve sağlık harcamaları ile iç borç ilişkisi araştırılmıştır. Ekonomik yükü temsilen iç borç değişkeni kullanılmıştır. Türkiye için benzer çalışmalar yapılsa da yaşlı bağımlı nüfus ile iç borç ilişkisini inceleyen bir araştırmaya rastlanılmamıştır. Araştırmada kullanılan verilerin analizi için zaman serisi analizlerin Otoregresif Gecikmesi Dağıtılmış Model (ARDL) tercih edilmiştir.  Durağanlık analizi için literatürde sıkça tercih edilen Augmented Dickey-Fuller (ADF) ve Dickey-Fuller GLS (ERS) (DF-GLS) birim kök testleri uygulanmıştır. Analizde elden bulgulara göre, 2000-2023 döneminde Türkiye’de yaşlı bağımlı nüfus, iç borç üzerinde kısa ve uzun dönemde olumsuz bir etkiye sahip değildir. Fakat toplam sağlık harcamaları kısa ve uzun dönemde iç borç üzerinde pozitif bir etkiye sahip olup sağlık harcamaları artığı zaman iç borçlanmada da bir artış meydana gelmektedir. Türkiye’de doğuştan beklenen yaşam süresi arttığı için yaşlı nüfus olarak nitelendirilen 65 ve üzeri nüfusun ekonomiye katkı sağlaması için  bu yaş grubuna özel sektör-kamu işbirliğiyle çalışma olanakları sağlanmalıdır. Böylelikle iç borca yansıyamayan bir yük olsa bile özellikle sağlık ve sosyal güvenlik harcamalarına kısmen de olsa bir katkı sağlanabilir.

Referanslar

Abd Rahman, N. H., Ismail, S., & Ridzuan, A. R. (2021). An ageing population and external debt: An empirical investigation. Journal of Business Economics and Management, 22(2), 410–423.

Abdullahi, M. M., Bakar, N. A. B. A. & Hassan, S. B. (2015). Determining the macroeconomic factors of external debt accumulation in Nigeria: An ARDL bound test approach. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 211, 745-752. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.11.104

Aile ve Çalışma Bakanlığı. (2020). 65 yaş üzeri yaşlılar ve kronik hastalığı bulunan yaşlılara yönelik koronavirüs (COVID-19) bilgilendirme rehberi.

Akçay, S. (2013). Türkiye’de borsa ve ekonomik büyüme: Nedensellik analizi (Yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi.

Aysan, M. F., & Yüce, B. (2023). Yaşlanan nüfus ve yaşlılar (Politika Notları No: 1). Marmara Üniversitesi Nüfus ve Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi.

Bakkal, S., & Gürdal, T. (2007). İç borçlanmanın Türkiye ekonomisi üzerine etkileri. Akademik İncelemeler Dergisi, 2(2), 147–173.

Bayraktar, C. (2011). Türkiye’de iç borçlanmanın yapısı: 1980-2010 dönemi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 1–14.

Bedir, S. (2007). Kamu borçlarının gelir dağılımı üzerine etkileri (1980-2006) (Doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Cural, M. (2012). Kalkınmanın finansmanında kamu iç-dış borç yapısı (Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Çeliköz, Y. S., & Yukacı, İ. (2016). Konsolide bütçe açıkları ve iç borç-dış borç ilişkisi: Türkiye örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(3), 478–504.

Çınar, M., & Sevüktekin, M. (2014). Ekonometrik zaman serileri analizi: Eviews uygulamalı. Dora Basım Yayın.

Dai, J., Farooq, U., & Alam, M. M. (2024). Navigating energy policy uncertainty: Impacts on fossil fuel and renewable energy consumption in G7 economies. International Journal of Green Energy, 21(1), 1–14. https://doi.org/10.1080/15435075.2024.2413676

Demir, M., & Sever, E. (2011). Kamu iç borçlanmasının sürdürülebilirliğinde faiz dışı fazla ve reel faiz oranı değişkenlerinin etkisi: Türkiye uygulaması. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları.

Dickey, D. A. & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 49(4), 1057-1072.

Dickey D. A. & Fuller WA. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Assocation, 74, 427-431.

Eğilmez, M. (2012). Kamu borçlanması dersi. Mahfi Eğilmez.

https://www.mahfiegilmez.com/2012/11/kamu-borclanmas-dersi.html

Eker, A., & Meriç, M. (2000). Devlet borçları (Kamu kredisi) (3b). Anadolu Yayıncılık.

Elliott, G., Rothenberg, T. J. & Stock, J. H. (1996). Efficient tests for an autoregressive unit root. Econometrica, 64(4), 813-836. https://doi.org/10.2307/2171846

Enders, W. (1995). Applied econometric time series. Wiley.

Erol, H., & Özdemir, A. (2014). Türkiye’de sağlık reformları ve sağlık harcamalarının. Sosyal Güvenlik Dergisi, 4(1), 9–34.

Erol, M. (2012). Avrupa Birliği’nde nüfusun yaşlanması ve sağlık harcamalarına etkisi. Sosyal Güvence, (1), 54-81.

Eser, L. Y., & Birinci, N. (2014). İç ve dış borç tercihini etkileyen faktörler. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 31–52.

Genç, Y., & Barış, İ. (2019). Yaşlı bakım hizmetlerinde çağdaş yaklaşım: Kurumsal bakım yerine evde bakım hizmetlerinin güçlendirilmesi. The Journal of Academic Social Science, 10(10), 36–57.

Göker, C. (2019). Yaşlı nüfus ile sağlık harcamaları arasındaki ilişki: Dünya ölçeğinde ampirik bir çalışma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Gray, A. (2005). Population ageing and health care expenditure, Oxford Institute of Ageing, Ageing Horizons. 2(1), 15-20.

Granger, C. W. J., & Newbold, P. (1974). Spurious regressions in econometrics. Journal of Econometrics, 2, 111–120.

Granger, C. W. J. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica, 37, 424–438.

Gujaratı, Damodar N., (1999 ), Basic Econometrics, Mcgraw Hill,. Intriligator, M.D., Econometric Models, Techniques and Applications, Prentice Hall, 1995.

Hanson, J. A. (2007). Growth in domestic debt: Changing burdens and risks (Policy Research Working Paper No. 4348). The World Bank.

Hyung, J. (2013). An analysis on the effect of old age dependency ratio on domestic saving rate (Master's thesis). University of California, Berkeley, Department of Economics.

Karagöz, H. (2021). Nüfus yaşlanmasının ekonomik büyüme üzerindeki etkileri: OECD ülkeleri örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(42), 1544–1565. https://doi.org/10.46928/iticusbe.987104

Karayılmazlar, E., & Özgün, M. (2019). Tasarruflar ile dış borçlar arasındaki ilişkinin ampirik analizi: Türkiye örneği. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37(3), 489–516.

Kalkınma Bakanlığı. (2018). On birinci kalkınma planı yaşlanma özel ihtisas komisyonu raporu.

Kızıl, B. C., & Ceylan, R. (2018). Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye örneği. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 13(50), 197–209. https://doi.org/10.19168/jyasar.343055

Konca, M., & Balçık, P. Y. (2021). Yaşlı nüfus ile sağlık harcamaları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Panel veriye dayalı bir uygulama. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (26), 314-324.

Makun, K. (2021). External debt and economic growth in Pacific island countries: A linear and nonlinear analysis of Fiji Islands. The Journal of Economic Asymmetries, 23, e00197. https://doi.org/10.1016/j.jeca.2021.e00197

Nawaz, M. A., Chaudhry, I. S., Shehzad, M. A., & Sheikh, M. R. (2021). An analysis of age dependency burden and saving rates in Pakistan. Review of Applied Management and Social Sciences, 4(2), 531–546.

Pesaran, M. H., Shin, Y. & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.

Seymen Oskay, C. (2004). Kamu finansman aracı olarak iç borçlar ve Türkiye ekonomisi üzerine etkileri (1980-2000) (Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya).

Siddique, A., Selvanathan, E. A. & Selvanathan, S. (2016). The impact of external debt on growth: Evidence from highly indebted poor countries. Journal of Policy Modeling, 38(5), 874-894. https://doi.org/10.1016/j.jpolmod.2016.04.006

Sosyal Güvenlik Kurumu. (2024). 25.11.2024 tarihinde sgk.gov.tr: https://veri.sgk.gov.tr/ adresinden alındı.

Sosyal Güvenlik Kurumu. (2024). SGK Veri Portalı. Sosyal Güvenlik Kurumu. https://veri.sgk.gov.tr/

Temsumrit, N. (2023). Can aging population affect economic growth through the channel of government spending? Heliyon, 9(9).

Topcuoğlu, A., & Ayyıldız, F. V. (2020). E7 ülkelerinde kilit sektör analizi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 822–833. https://doi.org/10.33206/mjss.573907

Tosun, N. (2021). Finansal yatırım kararlarına yatırımcı duyarlılığının etkisi: Türkiye üzerine bir araştırma (Doktora tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı, Malatya).

Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). 20.10.2024 tarihinde tuik.gov.tr: https://tuikweb.tuik.gov.tr/preIstatistikmeta.do?istab_id=221

Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). Sağlık harcamaları istatistikleri, 2022 (Bülten No: 49676). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Saglik-Harcamalari-Istatistikleri-2022-49676

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2024). Veri seti. 20 Kasım 2024 tarihinde tcmb.gov.tr adresinden alındı: https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket

T.C. Sağlık Bakanlığı. (2022). Sağlık istatistikleri yıllığı 2022. Sağlık Bakanlığı. https://www.saglik.gov.tr/TR-103184/saglik-istatistikleri-yilligi-2022-yayinlanmistir.html

World Bank. (2024). Population, total (SP.POP.TOTL). World Bank DataBank. [https://databank.worldbank.org/reports.aspx?source=2&series=SP.POP.TOTL&country=&_gl=1*u2t50u*_gcl_au*NzE2NzA2MDQzLjE3MTc2NzEzNzI.]

Yavuz, H. (2014). Türkiye’de devlet borçlanmasının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: 1990-2012 dönemi analizi (Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya).

Yıldırım Üşenmez, S., & Kaya, H. (2021). Huzurevi çalışanlarının yaşlılara ilişkin tutumlarının belirlenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 15, 548–560.

Yılmaz, B. E. (2015). Devlet borçları. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.

Yiğiteli, N., & Şanlı, D. (2020). Türkiye’de illere göre insani gelişme endekslerinin hesaplanması: 2009-2018 kapsamlı bir panel veri seti. Journal of Economy, Culture and Society, 61, 1–40.

Yu, Z., Chen, J., & Yu, R. (2024). Does the increasing burden of social endowment affect sustainable development of the economy? PLOS ONE, 19(1), e0296512. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0296512.

Zweifel, P., Felder, S., & Meiers, M. (1999). Ageing of population and health care expenditure: A red herring? Health Economics, 8(6), 485–496. https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1050(199911)8:6<485::AID-HEC377>3.0.CO;2-N

İndir

Yayınlanmış

2024-12-17

Nasıl Atıf Yapılır

ÖNCEBE, Şaban. (2024). Türkiye’de Yaşlı Bağımlı Nüfus, Sağlık Harcamaları ve İç Borç İlişkisi. ISPEC Uluslararası Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi, 8(4), 103–122. https://doi.org/10.5281/zenodo.14506494

Sayı

Bölüm

Articles