Devlet Memuriyetinden Profesyonelleşmeye: Osmanlı Devleti’nde Tarihyazımının Evrimi
Özet Görüntüleme: 31
/ 
PDF İndirme: 18
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14507469Anahtar Kelimeler:
Osmanlı Devleti- tarihyazımı- vakanüvis- Darulfünun- eğitimÖzet
Osmanlı Devleti’nde tarihyazımı klasik dönemden itibaren devlet merkezli bir yapı arz etmiştir. Mülki bürokrasi sınıfından gelen vakanüvisler olaylar arasında nedensellik bağları kurarak tarihin çeşitli dönemlerini incelemişlerdir. 16. yüzyıldan itibaren ilk ortaya çıkmaya başlayan metinler Devlet-i Aliye’nin yakın ve uzak geçmişindeki önemli olayların kronolojik bir sıra ile betimleyici anlatımlarla ortaya çıkan sunumundan ibaretti. Yahşi Fakih ile başlayan bu geleneğin nispeten daha profesyonel bir form kazanması, vakanüvisliğin devlet memuriyetine eşdeğer bir pozisyon haline gelmesi sayesinde mümkün hale gelebilmiştir. 19. yüzyılda dünyada tarihçilik alanında görülen gelişmelerin de etkisi ve ulus inşa süreçlerinin tarihçilikle ilintili hale gelmesi, Osmanlı Devleti’nde bilimsel tarih yazımına kapı aralayan şartları hazırlamıştır. Bu makale kapsamında, “devletlû” tarihçiliğin dönüşerek yükseköğretim kurumlarında tahsil edilen bir disiplin haline gelmesi, çeşitli açılardan ele alınarak değerlendirilecektir.
Referanslar
Arıkan, Z. (1985). Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Tarihçilik. F. Aral, & M. Belge (Dü) içinde, Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi C. VI (s. 1584-1594). İstanbul: İletişim Yayınevi.
Babaoğlu, R. (2020). Mekteb-i Mülkiye (1859-1960) Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Bilimsel ve Kültürel Modernleşmenin Kurumsallaşması. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Babaoğlu, R. (2021). Türkiye'nin Modernleşme Sürecinde Yükseköğretim ve Üniversite Gündemi. M. Kaya içinde, Tanzimat'tan Günümüze Anahatlarıyla Türk Eğitim Sistemi (s. 245-301). Ankara: Akademisyen Kitabevi.
Babinger, F. (1992). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. (C. Üçok, Çev.) Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Becker, C. (1938). What is Historiography? The American Historical Review, 44(1), 20-28.
Birinci, A. (2008). Mekteb-i Mülkiye'de Siyasi Tarih: ALi Kemal'den Ali Reşat Bey'e. Prof. Dr. Fahir Armaoğlu'na Armağan (s. 1-64). içinde Ankara: Türk Tarih Kurumu.
BOA. MF.MKT. 75/71, 13 Cemaziyülevvel 1299/2 Nisan 1882. (tarih yok).
BOA. MF.MKT., 631/53, 28 Safer 1320/6 Haziran 1902. (tarih yok).
Cheng, E. K.-M. (2008, May). Exceptional History? The Origins of Historiography in the United States. History and Theory, 47(2), 200-228.
Doğan, N. (1998). Ders Kitapları ve Sosyalleşme (1876-1918). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
Ergut, F. (2015). Institutionalization of History in the Ottoman Empire. Turkish Studies, 16(2), 219-239.
Ersoy, A. (2018). The Sultan and His Tribe: Documenting Ottoman Roots in the Abdulhamid II Photographic Albums. Ottoman Arcadia: The Hamidian Expedition to the Land of Tribal Roots (1886) (s. 31-63). içinde İstanbul: Koç University Research Center for Anatolian Civilizations (ANAMED).
İhsanoğlu, E. (1990). Darulfünun Tarihçesine Giriş: İlk İki Teşebbüs. Belleten, 54(210), 699-738.
İnalcık, H. (1962). The Rise of ottoman Historiography. B. Lewis, & P. Holt (Dü) içinde, Historians of the Middle East (s. 152-168). NEw York, Toronto: Oxford University Press.
Kafadar, C., & Karateke, H. (2011). Late Ottoman and Early Republican Turkish Historical Writing. Stuart Macintyre, J. Maiguashca,, & A. Pók (Dü) içinde, The Oxford History of Historical Writing Volume 4: 1800-1945 (s. 559-578). Oxford: Oxford University Press.
Oral, M. (2014). Türkiye'de Romantik Tarihçilik. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Ortaylı, İ. (1996). Osmanlı Tarihyazıcılığının Evrimi Üstüne Düşünceler. S. Atauz (Dü.) içinde, Türkiye'de Sosyal Bilim Araştırmalarının Gelişimi (s. 419-429). Ankara: Türkiye Sosyal Bilimler Derneği.
Severcan, Ş. (1990). Ahmet Cevdet Paşa'nın Tarihçiliği. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi(7), 227-233.
Sönmez, E. (2022). Clio Between Revolution and Collapse: The Making of the Historical Dicipline in the Late Ottoman Empire. Modern Intellectual History, 1-22.
Sönmez, E. (2022). Historical Writing int he Nineteenth-Century Ottoman Empire: Expansion, Islamization, and Nationalization (1839-1908). Turkish Historical Review, 13, 42-66.
Şimşek, A. (2017). Giriş. Türkiye'de Akademik Tarihçilik (s. 7-25). içinde İstanbul: Kronik Yayınları.
Tahir, B. M. (1314). Türklerin Ulûm ve Fünûna Hizmetleri . İstanbul: İkdam Matbaası.
Timur, T. (2000). Toplumsal Değişme ve Üniversiteler. Ankara: İmge Yayınevi.
Toksöz, M. (2014, Nisan). Geç Dönem Osmanlı Tarihçiliği ÜZerine Düşünmek. Toplumsal Tarih(244), 52-54.
Toprak, Z. (1986). Türkiye'de Çağdaş Tarihçilik. Türkiye'de Sosyal Bilim Araştırmalarının Gelişimi (s. 431-438). içinde Ankara: Türkiye Sosyal Bilimler Derneği.
Toprak, Z. (2011, Aralık). Darwinizmden Ateizme Türkiye'de Tarih Eğitiminin Evrimi. Toplumsal Tarih(216), 2-14.
Toprak, Z. (2012). Erken Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Tarihçilik. Bugünün Bilgileriyle Kemal’in Türkiye’si - La Turquie Kamâliste (s. 176-181). içinde İstanbul: 178.
Toprak, Z. (2012). Türkiye’de Çağdaş Tarihçilik ve Eric Hobsbawm Faktörü. Toplumsal Tarih, 36-49.
Toprak, Z. (2017). Türkiye'de Akaemik Tarihçiliğin Genel Durumu: Bir Bilanço Denemesi. A. Şimşek, & A. Aköz (Dü) içinde, Türkiye'de Akademik Tarihçilik (s. 25-38). İstanbul: Kronik Kitap.
Türk, İ. C. (2013). Osmanlı Devleti'nde Tarih Eğitimi (1839-1922). İstanbul: Arı Sanat Yayınları.
Türk, İ. C. (2013). Osmanlı Devleti'nde Tarih Eğtiimi (1839-1922). İstanbul: Arı Sanat Yayınları.
Üstel, F. (2014). "Makbul Vatandaşın Peşinde" II. Meşrutiyet'ten Bugüne Vatandaşlık Eğitimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Vann, R. T. (2023, 11 31). Historiography. Encyclopedia Britannica.
Yıldız, E. (2015). Osmanlı Devleti’nde Bir Dünya Tarihi Deneyimi: Mizancı Mehmed Murad ve Tarih-i Umumisi. Turkish History Education Journal, 4(2), 113-135.
Yinanç, M. H. (1940). Tanzimat'tan Meşrutiyet'e Kadar Bizde Tarihçilik. Tanzimat I Yüzüncü Yıldönümü Minasebetiyle (s. 573-595). içinde İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 ISPEC Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
